Όχι μόνο είναι το matcha, το πασίγνωστο πράσινο τσάι σε σκόνη, αλλά και το Sencha ή το Gyokuro ή ακόμα και μερικές φιάλες πράσινου τσαγιού στα καταστήματα convenience. Η ιστορία ξεκινά από τη νησιωτική χώρα της Ιαπωνίας, όπου η φύση είναι σκληρή αλλά και ευγενική, προσφέροντάς τους θαύματα, με πάνω από το 70% της έκτασης να είναι βουνά, χωρίς τις εκτενείς πεδιάδες της Κίνας. Ωστόσο, οι ήπιες κλιματικές πλαγιές και το πλούσιο σε μέταλλα έδαφος έχουν δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες για την καλλιέργεια πράσινου τσαγιού.
Το Gyokuro, που παράγει πάνω από το 40% της εθνικής ποσότητας πράσινου τσαγιού σύμφωνα με στατιστικά, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Οι φυτείες τσαγιού εδώ βρίσκονται σε μέσο υψόμετρο περίπου 200 έως 500 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, λούζονται στην πρωινή ομίχλη και το απαλό φως του ήλιου, βοηθώντας το τσάι να αναπτυχθεί αργά και να διατηρήσει τη χαρακτηριστική γλυκιά γεύση. Ή είναι στο Uichi κοντά στο Κιότο, που είναι επίσης διάσημο για το κόκκινο χώμα και το υγρό κλίμα που παράγει τρυφερά φύλλα τσαγιού, το κύριο συστατικό για το matcha.
Η γεωγραφία έχει θέσει τα θεμέλια για την αγάπη του πράσινου τσαγιού, αλλά τι είναι αυτό που πραγματικά το έχει ριζώσει στην καρδιά των Ιαπώνων, πρέπει να κοιτάξουμε στην ιστορία.
Η ιστορία του πράσινου τσαγιού στην Ιαπωνία ξεκινά από τον 9ο αιώνα, όταν οι μοναχοί πήγαν στην Κίνα για να μάθουν τον βουδισμό και έφεραν σπόρους τσαγιού. Τότε ήταν ένα είδος πράσινου τσαγιού που συμπιέστηκε σε μπλοκ, δημοφιλές κατά τη διάρκεια της δυναστείας Τανγκ. Ωστόσο, μέχρι τον 12ο αιώνα, το πράσινο τσάι πραγματικά εκρήγνυται χάρη σε μια μεγάλη στροφή. Το 1191, ο δάσκαλος του Ζεν Asai, γνωστός και ως Minh Am Vinh Tây, επέστρεψε από την Κίνα. Έφερε μαζί του σπόρους τσαγιού και μια νέα μέθοδο καλλιέργειας, καλλιεργώντας επιτυχώς σε περιοχές όπως το Kyosu και το Uichi, ενώ έγραψε ένα βιβλίο που μεταφράζεται ως "Πίνετε τσάι για να ζήσετε υγιείς", επαινώντας το πράσινο τσάι ως πνευματικό και σωματικό φάρμακο. Συνέδεσε επίσης το πράσινο τσάι με τον Ζεν, ενθαρρύνοντας τους μοναχούς να πίνουν τσάι για να παραμένουν σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια των μακρών περιόδων διαλογισμού. Από εδώ, το πράσινο τσάι έγινε σύμβολο της ηρεμίας και της συγκέντρωσης, δύο βασικών αξιών του Ζεν.
Μέχρι τον 13ο αιώνα, η τάξη των σαμουράι άρχισε επίσης να χρησιμοποιεί το πράσινο τσάι για να ενισχύσει την υγεία και τη διαύγεια πριν από τις μάχες. Η κορύφωση του πράσινου τσαγιού έρχεται τον 16ο αιώνα, όταν η τελετή του τσαγιού ολοκληρώνεται, από ένα απλό ρόφημα, το πράσινο τσάι μετατρέπεται σε μια τέχνη που αντικατοπτρίζει τη βαθιά φιλοσοφία των Ιαπώνων. Αυτή είναι επίσης η στιγμή που πρέπει να εμβαθύνουμε και να χαιρετίσουμε τον πιο σημαντικό παράγοντα στη σχέση μεταξύ των Ιαπώνων και του πράσινου τσαγιού. Η τελετή του τσαγιού δεν είναι απλώς η κατανάλωση τσαγιού, αλλά μια πολιτιστική, πνευματική και καλλιτεχνική τελετή, μετατρέποντας το matcha σε σκόνη σε ένα αθάνατο σύμβολο της Ιαπωνίας. Αυτή η τελετή έχει τις ρίζες της από πολύ παλιά, προερχόμενη από τον 12ο αιώνα, όταν οι μοναχοί του Ζεν χρησιμοποίησαν το τσάι για να υποστηρίξουν τον διαλογισμό, αλλά μόνο τον 16ο αιώνα έγινε πραγματικά μια ολοκληρωμένη τέχνη.
Πρέπει να πούμε ότι οι Ιάπωνες μετατρέπουν πολλά πράγματα σε τέχνη και αυτό οφείλεται στον Sen No Rikyu, που θεωρείται ο άγιος του τσαγιού στην ιστορία της Ιαπωνίας. Η τελετή του τσαγιού δεν χρησιμοποιεί τα συνηθισμένα ξηρά πράσινα τσάγια όπως το Sencha ή το matcha, αλλά μόνο το matcha, δηλαδή την λεπτή σκόνη πράσινου τσαγιού που παρασκευάζεται από τρυφερά φύλλα τσαγιού, που καλλιεργούνται στη σκιά. Η διαδικασία παραγωγής του matcha είναι επίσης πολύ περίπλοκη. Πριν από τη συγκομιδή, περίπου 20 έως 30 ημέρες, τα φύλλα τσαγιού καλύπτονται με καλάμια ή ύφασμα για να αποφευχθεί η άμεση ηλιακή ακτινοβολία, δημιουργώντας το χαρακτηριστικό σκούρο πράσινο χρώμα. Μετά τη συγκομιδή, τα φύλλα ατμίζονται, ξηραίνονται και αλέθονται με παραδοσιακό μύλο από πέτρα, μια διαδικασία τόσο αργή που απαιτεί έως και 1 ώρα μόνο για την παραγωγή 30 έως 40 γραμμαρίων υψηλής ποιότητας matcha. Και αυτή η προσοχή στη λεπτομέρεια έχει δημιουργήσει την αξία του matcha, καθιστώντας το την μοναδική επιλογή για την τελετή του τσαγιού.
Η τελετή του τσαγιού, που ονομάζεται τσάι και έχει και "δρόμο", πρέπει να έχει κάποιες αρχές και η τελετή του τσαγιού περιστρέφεται γύρω από τέσσερις βασικές αρχές. Πρώτον, η αρμονία, δηλαδή η αρμονία μεταξύ ανθρώπου, φύσης και εργαλείων. Δεύτερον, ο σεβασμός. Ο σεβασμός εδώ σημαίνει αμοιβαίο σεβασμό. Τρίτον, η καθαρότητα. Η καθαρότητα εδώ σημαίνει καθαρότητα στην ψυχή και τον χώρο. Και τέταρτον, η ησυχία, που σημαίνει ησυχία στη ροή της ζωής. Κάθε τελετή τσαγιού είναι μια τελετή που προετοιμάζεται προσεκτικά, από την επιλογή των εργαλείων μέχρι τον τρόπο παρασκευής του τσαγιού, τα εργαλεία στην τελετή του τσαγιού φέρουν επίσης τις δικές τους ιστορίες, το φλιτζάνι τσαγιού συχνά φτιάχνεται από χειροποίητη κεραμική, κάθε κομμάτι είναι ένα μοναδικό έργο τέχνης.
Η βούρτσα από μπαμπού φτιάχνεται από ένα μόνο κομμάτι μπαμπού, κομμένο σε 80 έως 100 λεπτές ίνες. Το κουτί αποθήκευσης του matcha είναι φτιαγμένο από μικρό και κομψό ξύλο λακαρισμένο. Όλα είναι χειροποίητα, αντικατοπτρίζοντας την εκτίμηση για κάθε μικρή λεπτομέρεια. Η διαδικασία παρασκευής τσαγιού στην τελετή του τσαγιού είναι επίσης μια πραγματική καλλιτεχνική παράσταση, το νερό θερμαίνεται ακριβώς στους 80°C. Γιατί στους 80°C; Επειδή δεν είναι πολύ βραστό ώστε να αποφευχθεί η απώλεια της γεύσης του matcha. Μια ποσότητα σκόνης matcha, δηλαδή μια πολύ μικρή ποσότητα, μόνο 2 γραμμάρια, ισοδυναμεί με δύο κουταλάκια μπαμπού, κοσκινίζεται σε ένα φλιτζάνι και στη συνέχεια προστίθεται περίπου 60 έως 70 ml ζεστού νερού. Ο οικοδεσπότης θα χτυπήσει σε σχήμα W ή M για 30 δευτερόλεπτα έως 1 λεπτό, δημιουργώντας έναν λεπτό αφρό χρώματος σμαραγδιού στην επιφάνεια, ένδειξη ενός τέλειου φλιτζανιού matcha. Κάθε κίνηση έχει τη σημασία της.
Κρατώντας το φλιτζάνι με τα δύο χέρια εκφράζει ταπεινότητα, περιστρέφοντας το φλιτζάνι τρεις φορές πριν το πιείτε είναι ένας τρόπος σεβασμού προς τον παρασκευαστή, ενώ το σκούπισμα των εργαλείων με λευκή πετσέτα δηλώνει καθαρότητα. Σύμφωνα με την Ιαπωνική Ένωση Τελετής Τσαγιού, μια επίσημη τελετή τσαγιού μπορεί να διαρκέσει από 1 έως 4 ώρες, συμπεριλαμβανομένου του μέρους με το ελαφρύ τσάι ή το πιο έντονο τσάι, το οποίο μοιράζεται από ένα μόνο φλιτζάνι για να ενισχύσει τη σύνδεση. Αλλά η τελετή του τσαγιού δεν είναι μόνο τεχνική, είναι μια φιλοσοφία ζωής. Η έννοια της "μία φορά" τονίζει ότι κάθε τελετή τσαγιού είναι μοναδική, δεν επαναλαμβάνεται ποτέ, όπως η ζωή που είναι μοναδική.
Το matcha με την αρχική ελαφριά γεύση του μετατρέπεται σε μια μακρά γλυκιά επίγευση, είναι η ενσάρκωση αυτής της φιλοσοφίας. Η τελετή του τσαγιού είναι επίσης ένα εργαλείο για τη σύνδεση της κοινωνίας μέσω των εποχών, κατά την εποχή Soku, δηλαδή γύρω στον 15ο και 16ο αιώνα. Οι άρχοντες διοργάνωναν τελετές τσαγιού για να διαπραγματευτούν την ειρήνη ή για να εκφράσουν την εξουσία τους. Στην εποχή Edo, τον 17ο και 19ο αιώνα, διαδόθηκε στις κατώτερες τάξεις, καθιστώντας την έναν τρόπο κοινωνικοποίησης και πνευματικής καλλιέργειας.
Σήμερα, αν και δεν είναι πλέον δημοφιλές στην καθημερινή ζωή, η τελετή του τσαγιού διατηρείται ως μια παραδοσιακή τέχνη. Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: η τελετή του τσαγιού δεν περιορίζεται μόνο στην Ιαπωνία, από τον 17ο αιώνα, όταν οι Δυτικοί έμποροι ήρθαν στο Ναγκασάκι, κατέγραψαν αυτήν την τελετή με θαυμασμό. Σήμερα, το matcha και η τελετή του τσαγιού έχουν διαδοθεί σε όλο τον κόσμο, αλλά στην Ιαπωνία διατηρούν την αρχική τους σημασία, δηλαδή μια πορεία αναζήτησης της ηρεμίας μέσα στη χαοτική ζωή. Αυτή η βάθος έχει κάνει το matcha, που πρέπει να πούμε ευρύτερα ως πράσινο τσάι, να γίνει αναπόσπαστο μέρος της ιαπωνικής κουλτούρας.
Εκτός από την τελετή του τσαγιού, το πράσινο τσάι έχει διεισδύσει βαθιά στην ιαπωνική κουλτούρα μέσω πολλών άλλων πτυχών. Σύμφωνα με έρευνα της Ιαπωνικής Ένωσης Τσαγιού, πάνω από το 80% των Ιαπώνων θεωρούν το πράσινο τσάι το πιο σημαντικό παραδοσιακό ρόφημα, ξεπερνώντας ακόμα και το sake ή την μπύρα. Εμφανίζεται σε φεστιβάλ, όπου το πράσινο τσάι πίνεται για να προσευχηθεί για την ειρήνη. Στη λογοτεχνία, οι περιγραφές της κατανάλωσης πράσινου τσαγιού προκαλούν την ηρεμία στη μέση της βιασύνης της ζωής. Στο anime, το πράσινο τσάι συχνά εμφανίζεται ως λεπτομέρεια που συνδέει με την παράδοση, το πράσινο τσάι συνδέεται επίσης με τη γαστρονομία. Το matcha χρησιμοποιείται για την παρασκευή γλυκών και παγωτού, δημιουργώντας μια ισορροπία μεταξύ πικρού και γλυκού, μια χαρακτηριστική πτυχή της ιαπωνικής γαστρονομίας. Αυτή η ευελιξία καθιστά το πράσινο τσάι όχι μόνο ρόφημα, αλλά και μέρος της ταυτότητας και της κουλτούρας.
Στην Ιαπωνία σήμερα, το πράσινο τσάι παραμένει μια αναπόσπαστη συνήθεια, κατά μέσο όρο κάθε Ιάπωνας καταναλώνει περίπου 1 κιλό πράσινου τσαγιού κάθε χρόνο, που ισοδυναμεί με δύο έως τρεις κούπες τσαγιού καθημερινά. Από το πρωί με ένα ζεστό Sencha μέχρι το μεσημεριανό διάλειμμα με ένα μπουκάλι πράσινου τσαγιού από αυτόματους πωλητές, οι οποίοι αριθμούν έως 2,5 εκατομμύρια σε όλη τη χώρα. Η βιομηχανία πράσινου τσαγιού έχει επίσης εκραγεί, με τις εξαγωγές matcha να φτάνουν την αξία των 150 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ από την Ιαπωνία. Από το Starbucks, το matcha μέχρι το πράσινο τσάι, η Ιαπωνία έχει μετατρέψει το πράσινο τσάι σε παγκόσμιο πολιτιστικό πρεσβευτή, διατηρώντας παράλληλα τις παραδοσιακές του ρίζες.
Τέλος, ο επιστημονικός παράγοντας παίζει επίσης σημαντικό ρόλο, η Ιαπωνία έχει μέσο προσδόκιμο ζωής από τα υψηλότερα στον κόσμο και πολλοί πιστεύουν ότι το πράσινο τσάι συμβάλλει σε αυτό. Πάνω από το 60% των Ιαπώνων πίνουν πράσινο τσάι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για λόγους υγείας. Μέσα από αυτό το ταξίδι, από τη γεωγραφία, την ιστορία, την εκλεπτυσμένη τελετή του τσαγιού μέχρι τις συνήθειες και τη σύγχρονη επιστήμη, βλέπουμε ότι το πράσινο τσάι δεν είναι απλώς ένα ρόφημα, αλλά ένα μέρος της ιαπωνικής ταυτότητας. Έχει συνδέσει τους ανθρώπους με τη φύση, το παρελθόν και τον εαυτό τους. Έχετε δοκιμάσει ποτέ πράσινο τσάι;