Γιατί το τσάι έχει γίνει το «πρώτο βήμα για την υγεία» για το κοινό;

Στη σύγχρονη ζωή με γρήγορους ρυθμούς, το «τσάι» έχει γίνει το πρώτο βήμα για πολλούς στην «υγειονομική ζωή» λόγω των χαρακτηριστικών του, όπως η ευκολία, η φυσικότητα και η ισχυρή αίσθηση τελετουργίας. Ιδιαίτερα με την προώθηση των κοινωνικών πλατφορμών, οι διαφημιστικές εικόνες και κείμενα για διάφορα είδη τσαγιού εμφανίζονται συνεχώς, από το «να πίνεις τσάι με κόκκινες ημερομηνίες και λωτούς για ενίσχυση της ενέργειας και του αίματος» μέχρι το «να πίνεις τσάι από πικραλίδα για προστασία του ήπατος και αποτοξίνωση», και από το «να πίνεις τσάι από φύλλα μουριάς για μείωση του σακχάρου και της πίεσης» μέχρι το «να πίνεις τσάι από χρυσάνθεμο και goji για καθαρή όραση και ηρεμία», αυτές οι πληροφορίες διαδίδονται γρήγορα με αποσπασματικό τρόπο.

Οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν ότι «το φυσικό είναι ασφαλές», θεωρώντας ότι τα φυτά στο τσάι δεν έχουν παρενέργειες, μπορούν να καταναλώνονται μακροχρόνια και έχουν σύνθετη λειτουργία «ρύθμισης του σώματος». Ιδιαίτερα για τους εργαζόμενους, τους υπο-υγιείς και τους μεσήλικες, η καθημερινή κατανάλωση ενός «ειδικού τσαγιού» φαίνεται να έχει γίνει μια χαμηλού κόστους, υψηλής απόδοσης υγειονομική επένδυση.

Ωστόσο, πίσω από αυτήν την αντίληψη του «όσο περισσότερο πίνεις, τόσο καλύτερα» και «όσο πιο ελεύθερα τα συνδυάζεις», κρύβονται πιθανοί κίνδυνοι όπως ασαφή συστατικά, ανεξέλεγκτες δόσεις και συγχέσεις φαρμακευτικών ιδιοτήτων. Χωρίς επαρκή γνώση και επαγγελματική καθοδήγηση, η αποτελεσματικότητα του σπιτικού τσαγιού μπορεί να υπερεκτιμάται, ενώ οι κίνδυνοι παραβλέπονται.

Μπορούν τα ενεργά συστατικά στο «τσάι από βότανα» να έχουν πραγματική δράση;

Πολλά υγειονομικά τσάγια αποδίδονται φαρμακολογικές λειτουργίες, βασισμένες στην ύπαρξη ορισμένων ενεργών ουσιών στα φυτικά συστατικά. Ωστόσο, το αν αυτές οι δράσεις μπορούν πραγματικά να απορροφηθούν από το ανθρώπινο σώμα και να παράγουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:

Χαμηλή διαλυτότητα:

Οι περισσότερες από τις αποτελεσματικές ουσίες στα φυτά (όπως οι φλαβονοειδείς, οι πολυφαινόλες και οι αλκαλοειδείς) δεν έχουν υψηλή διαλυτότητα σε ζεστό νερό. Για παράδειγμα, οι πολυσακχαρίτες του goji διαλύονται μόνο περίπου 20% - 30% στο νερό και πρέπει να μουλιάσουν σε θερμοκρασία άνω των 80℃ για αρκετό χρόνο για να δείξουν κάποια αποτελέσματα. Ωστόσο, οι χρήστες συχνά απλώς βράζουν το τσάι για λίγα λεπτά και το πίνουν, με την πραγματική ποσότητα απορρόφησης να είναι πολύ χαμηλότερη από τη δόση που χρησιμοποιείται σε φαρμακολογικές μελέτες.

Μη επαρκής δόση:

Για παράδειγμα, όσον αφορά την πικραλίδα, υπάρχουν έγγραφα που αναφέρουν ότι τα αποξηραμένα φύλλα της έχουν κάποια αντιβακτηριακή και ηπατοπροστατευτική δράση in vitro, αλλά η δόση του εκχυλίσματος που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη είναι πολύ υψηλότερη από την καθημερινή δόση τσαγιού των 1-3 γραμμαρίων. Οι κανονικοί καταναλωτές καταναλώνουν πολύ λίγα καθημερινά, σχεδόν αδύνατο να φτάσουν σε επίπεδα φαρμακολογικής παρέμβασης.

Μεγάλες ατομικές διαφορές:

Διαφορετικές ομάδες ανθρώπων αντιδρούν διαφορετικά στα φυτικά συστατικά. Για παράδειγμα, άτομα με αλλεργία στη γύρη μπορεί να εμφανίσουν εξανθήματα ή αναπνευστική δυσφορία μετά την κατανάλωση τσαγιού που περιέχει χρυσάνθεμο, λυγαριά ή τριαντάφυλλο. Άτομα με ηπατική και νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να έχουν μειωμένη ικανότητα μεταβολισμού ορισμένων συστατικών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε συσσώρευση.

Επομένως, η «ύπαρξη ενεργών συστατικών» δεν ισοδυναμεί με «αποτελεσματικότητα του τσαγιού», και δεν μπορεί να ισοδυναμεί άμεσα με «θεραπευτική δράση».

Ποιους πιθανούς κινδύνους κρύβει το τσάι με συνδυασμένα συστατικά;

Μια κοινή πρακτική είναι: να συνδυάζονται ελεύθερα διάφορα βότανα και φρούτα, ακόμη και να προστίθενται ή να αφαιρούνται αυθαίρετα με βάση αυτοαξιολογήσεις όπως «κρύο σώμα», «υγρή θερμότητα» ή «αδυναμία». Φαίνεται ότι είναι «προσωπική προσαρμογή», αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να προκαλέσει «σύγκρουση συστατικών».

Αλληλεπίδραση φυτικών φαρμακευτικών ιδιοτήτων:

Για παράδειγμα, τα φύλλα μουριάς και η μέντα είναι και τα δύο κρύα, αν συνδυαστούν με χρυσάνθεμο και λυγαριά, οι κρύες ιδιότητες μπορεί να αλληλοεπικαλύπτονται, προκαλώντας διάρροια και φούσκωμα σε άτομα με κρύα και αδύναμα σπλάχνα. Αντίθετα, οι κόκκινες ημερομηνίες, οι λωτοί και οι λυγαριές είναι θερμαντικές, και αν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες όταν υπάρχει υπερβολική υγρή θερμότητα στο σώμα, μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή, έλκη στο στόμα και αϋπνία.

«Φαρμακευτικά και διατροφικά προερχόμενα από την ίδια πηγή» δεν σημαίνει «εντελώς μη τοξικά»:

Για παράδειγμα, η γλυκόριζα είναι συχνά παρούσα σε τσάγια, αλλά περιέχει γλυκυρριζικό οξύ, και η μακροχρόνια κατανάλωση σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει «ψευδή αύξηση αλδοστερόνης», οδηγώντας σε κατακράτηση νατρίου, οίδημα και υποκαλιαιμία, ακόμη και σε αρρυθμίες. Στην ιατρική, η δόση της γλυκόριζας ελέγχεται αυστηρά.

Η «τσάι ευεξίας» μπορεί να χρησιμοποιηθεί λανθασμένα ως «φαρμακευτικό τσάι»:

Για παράδειγμα, το «τσάι για μείωση της πίεσης» περιέχει συχνά γλυκόριζα, φύλλα μουριάς και φύλλα ροβίνας, αυτά τα συστατικά έχουν πράγματι ήπια επίδραση στην πίεση του αίματος, αλλά η ακατάλληλη συνδυασμένη χρήση ή η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει υπερβολικές διακυμάνσεις στην πίεση του αίματος, ειδικά για άτομα που ήδη λαμβάνουν φάρμακα για την πίεση, υπάρχει κίνδυνος υποτασικής λιποθυμίας.

Οι τοξικές παρενέργειες υποτιμούνται:

Ορισμένα παραδοσιακά βότανα όπως το πεντάφυλλο, το γηρικό και το καλοκαιρινό χορτάρι είναι κοινά, αλλά ορισμένα από αυτά δεν έχουν υποβληθεί σε κανονική επεξεργασία ή η προέλευσή τους είναι ασαφής, και τα υπολείμματα τοξικών συστατικών μπορεί να επιβαρύνουν το ήπαρ και τα νεφρά, ακόμη και να προκαλέσουν ηπατική βλάβη.

Πραγματικά περιστατικά προειδοποιούν:

Μια μεσήλικη γυναίκα στην Γκουανγκντόνγκ κατανάλωνε καθημερινά σπιτικό «τσάι αποτοξίνωσης», που αποτελούνταν από πικραλίδα, χόρτο του Μαϊά, σπόρους κριθαριού και goji, και μετά από τρεις μήνες παρουσίασε συνεχή διάρροια και αύξηση των ηπατικών ενζύμων, και μετά από εξετάσεις διαπιστώθηκε ότι είχε φαρμακευτική ηπατική βλάβη, και επιβεβαιώθηκε ότι οφειλόταν σε μακροχρόνια κατανάλωση ορισμένων ηπατοτοξικών συστατικών από φυτά.

Η κατανάλωση τσαγιού ≠ «θεραπεία», η προώθηση των αποτελεσμάτων πρέπει να είναι προσεκτική και να μην υπερβάλλεται

Ένα από τα προεξέχοντα προβλήματα στην αγορά υγειονομικών τσαγιών είναι: η υπερβολική χρήση ετικετών λειτουργίας και η ασαφή διατύπωση των αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα:

«Το τσάι χρυσάνθεμου μπορεί να καθαρίσει το ήπαρ και να βελτιώσει την όραση, ανακουφίζοντας την οπτική κόπωση»;

«Το τσάι λυγαριάς μπορεί να αποτοξινώσει και να βελτιώσει την επιδερμίδα, να μειώσει τη θερμότητα»;

«Το τσάι από φύλλα λωτού και κράταιγου μπορεί να μειώσει το λίπος και να αδυνατίσει»;

«Το τσάι Ούλουνγκ μπορεί να μειώσει το λίπος και να ρυθμίσει το σάκχαρο του αίματος».

Αυτές οι δηλώσεις φαίνονται «επιστημονικές», αλλά βασίζονται κυρίως σε πειράματα σε ζώα, μικρές μελέτες ή εμπειρικές παρατηρήσεις της παραδοσιακής ιατρικής, και λείπουν κλινικές αποδείξεις με μεγάλα δείγματα και διπλές τυφλές δοκιμές.

Ακόμη και αν ορισμένα συστατικά δείχνουν κάποια δραστηριότητα σε in vitro πειράματα, αυτό δεν σημαίνει ότι η καθημερινή κατανάλωση θα έχει τα ίδια αποτελέσματα. Η κύρια διαφορά μεταξύ τροφίμων και φαρμάκων είναι ότι: τα τρόφιμα τονίζουν «ασφαλή και βιώσιμη κατανάλωση», ενώ τα φάρμακα τονίζουν «αποτελεσματικότητα και ελεγχόμενες παρενέργειες».

Όταν τα ποτά θεωρούνται «έχοντα θεραπευτική λειτουργία», είναι εύκολο να προκύψουν συνέπειες όπως «η κατανάλωση τσαγιού αντί της ιατρικής» και «καθυστέρηση της θεραπείας». Ιδιαίτερα για χρόνιες παθήσεις όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η λιπώδης ήπαρ, η αϋπνία και η ουρική αρθρίτιδα, αν οι χρήστες βασίζονται μόνο στη ρύθμιση μέσω τσαγιού και δεν προβαίνουν σε τακτική ιατρική παρέμβαση, οι μακροχρόνιες συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές.

Η κατανάλωση τσαγιού πρέπει να βασίζεται σε σωματική κατάσταση, εποχή και ιατρικό ιστορικό

Τα υγειονομικά τσάγια δεν είναι εντελώς άχρηστα, η αξία τους έγκειται στη ρύθμιση, την υποστήριξη και την καθημερινή φροντίδα. Ωστόσο, οι αρχές συνδυασμού τους πρέπει να ακολουθούν επιστημονικές και εξατομικευμένες αρχές:

Συμβατότητα σωματικής κατάστασης:

Άτομα με έλλειψη Yang δεν πρέπει να πίνουν κρύα τσάγια (όπως μέντα, χρυσάνθεμο, φύλλα μουριάς);

Άτομα με έλλειψη Yin και υπερθέρμανση δεν πρέπει να πίνουν συχνά θερμαντικά τσάγια (όπως λωτός, κόκκινες ημερομηνίες, goji);

Άτομα με υπερβολική ηπατική θερμότητα μπορούν να πίνουν με μέτρο ροδόσταγμα, γιασεμί και χρυσάνθεμο για να ρυθμίσουν τη διάθεση.

Προσαρμογή εποχής:

Το άνοιξη είναι κατάλληλο για γλυκές και ήπιες ρυθμίσεις του ήπατος (ροδόσταγμα, μέντα);

Το καλοκαίρι είναι κατάλληλο για καθαρισμό και δροσιά (λυγαριά, πράσινο τσάι, φύλλα λωτού);

Το φθινόπωρο είναι κατάλληλο για ενυδάτωση και ανακούφιση από την ξηρασία (λιλά, αποξηραμένα αχλάδια, σιτάρι);

Το χειμώνα είναι κατάλληλο για θέρμανση και ενίσχυση της ενέργειας (λωτός, κόκκινες ημερομηνίες, τζίντζερ).

Έλεγχος ιατρικού ιστορικού:

Άτομα με χρόνιες παθήσεις ή που λαμβάνουν φάρμακα θα πρέπει να συμβουλεύονται πρώτα τον γιατρό πριν επιλέξουν τσάι, για να αποφύγουν την αλληλεπίδραση των συστατικών με την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων;

Οι γυναίκες που είναι έγκυες ή θηλάζουν δεν πρέπει να πίνουν τσάγια που περιέχουν συστατικά που προάγουν την κυκλοφορία του αίματος και προκαλούν διάρροια, όπως το μόσχο, το κράταιγο και τους σπόρους κριθαριού;

Άτομα με γαστρεντερικά προβλήματα ή νεφρική ανεπάρκεια θα πρέπει να αποφεύγουν τα ερεθιστικά ή διουρητικά φυτικά τσάγια.

Συνιστώμενη πρακτική:

Αν υπάρχει πραγματική ανάγκη για ρύθμιση μέσω τσαγιού, προτείνεται να συμβουλευτείτε έναν πιστοποιημένο διατροφολόγο ή παραδοσιακό ιατρό, να προσδιορίσετε την ατομική σωματική κατάσταση και τους υγειονομικούς στόχους, και στη συνέχεια να προσαρμόσετε τη συνταγή, αποφεύγοντας την τυφλή πίστη σε προτάσεις από influencers ή «παγκόσμιες συνταγές τσαγιού».

Επιστροφή στην ουσία του τσαγιού, δημιουργία μιας λογικής «άποψης για την υγεία μέσω τσαγιού»

Το τσάι είναι μια μορφή κατανάλωσης νερού. Το καθαρό, ζεστό νερό που περιέχει πολυφαινόλες ή αρώματα μπορεί πράγματι να ανακουφίσει τη διάθεση, να αυξήσει την κατανάλωση νερού και να υποστηρίξει τον μεταβολισμό. Αν μπορέσουμε να προσθέσουμε λογικά προσαρμοσμένα βότανα και φρούτα σε αυτό, η υγειονομική του αξία είναι αναμφισβήτητη.

Αλλά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε:

Το τσάι δεν είναι φάρμακο, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη θεραπεία;

Το τσάι δεν είναι νερό, δεν μπορεί να καταναλώνεται χωρίς περιορισμούς;

Τα συστατικά του τσαγιού είναι περίπλοκα, δεν μπορείς να «πίνεις όποτε θέλεις» ή να «συνδυάζεις ελεύθερα»;

Η αποτελεσματικότητα του τσαγιού είναι περιορισμένη, θα πρέπει να συνδυάζεται με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής και ιατρική καθοδήγηση.

Το κλειδί για την υγεία είναι η επιστημονική γνώση, η συνεχής εκτέλεση και η συνολική ισορροπία, και όχι η εξάρτηση από ένα «μαγικό μείγμα». Όταν μετατρέπουμε την υγειονομική ζωή από «πίστη» σε «λογική πρακτική», το τσάι επιστρέφει πραγματικά στην αρχική του ζεστασιά και ηρεμία.