Αν προσέξετε, θα δείτε σχεδόν όλες τις διαφημίσεις για φυτικά έλαια. Φυσικά, το φυτικό λάδι συνοδεύεται από τη φράση "δεν περιέχει χοληστερόλη" και αυτή η φράση είναι τυπωμένη πολύ μεγάλα. Σαν να είναι αυτό ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα που καθιστά το προϊόν καλύτερο για την υγεία. Αλλά στην πραγματικότητα, αυτή είναι μια αλήθεια που δεν γνωρίζουν όλοι. Το φυτικό λάδι προέρχεται από σπόρους και φρούτα όπως σόγια, ηλίανθο, σουσάμι, ελιά, και φυσικά δεν περιέχει χοληστερόλη.

Με απλά λόγια, η διαφήμιση ότι το φυτικό λάδι δεν περιέχει χοληστερόλη είναι σαν να πουλάτε ένα μπουκάλι νερό και να λέτε ότι δεν περιέχει αλκοόλ. Ακούγεται πολύ εντυπωσιακό, αλλά είναι μια προφανής αλήθεια. Η μοναδική εξαίρεση είναι όταν το λάδι προέρχεται από ζωικά υλικά, όπως το λάδι από βούτυρο. Διότι αυτό παράγεται από γάλα ή επεξεργασμένο ζωικό λίπος, οπότε μπορεί να περιέχει χοληστερόλη. Αλλά αυτό το είδος είναι πολύ σπάνιο στην αγορά και δεν ανήκει συνήθως στην ίδια κατηγορία με τα κοινά φυτικά έλαια που αγοράζετε στο σούπερ μάρκετ. Αυτό σημαίνει ότι αν αγοράσετε οποιοδήποτε μπουκάλι φυτικού ελαίου, από το ακριβό μέχρι το φθηνό, είτε αναγράφεται είτε όχι, σίγουρα δεν μπορεί να περιέχει χοληστερόλη.

Γιατί λοιπόν οι εταιρείες συνεχίζουν να το αναγράφουν;

Αυτό είναι ένα κλασικό κόλπο που στοχεύει στην ψυχολογία του καταναλωτή. Για πολύ καιρό, οι καταναλωτές έχουν ακούσει πολλά για τις βλαβερές συνέπειες της χοληστερόλης. Τι είναι λοιπόν αυτό που είναι τόσο τρομακτικό; Η χοληστερόλη είναι στην πραγματικότητα μια ειδική μορφή λίπους που υπάρχει στο αίμα και στις μεμβράνες όλων των κυττάρων του σώματος. Αμέσως μόλις ακούσουν τη λέξη λίπος, πολλοί άνθρωποι σκέφτονται κάτι επιβλαβές, αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ σημαντική για τη ζωή.

Το σώμα χρησιμοποιεί τη χοληστερόλη για να κατασκευάσει τις κυτταρικές μεμβράνες. Είναι σαν μια εξωτερική πανοπλία που προστατεύει τα κύτταρα, ενώ παράγει σημαντικές ορμόνες που βοηθούν στην παραγωγή βιταμίνης D όταν το δέρμα εκτίθεται στον ήλιο και δημιουργεί χολή για την πέψη των λιπών. Χωρίς χοληστερόλη, οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν. Ακόμα και το ήπαρ μας μπορεί να παράγει το 70-80% της απαραίτητης χοληστερόλης, μόνο ένα μικρό ποσοστό προέρχεται από τη διατροφή.

Αλλά γιατί η χοληστερόλη είναι τόσο μισητή;

Το πρόβλημα δεν είναι η ίδια η χοληστερόλη, αλλά ο τρόπος που κινείται στο αίμα. Η χοληστερόλη δεν μπορεί να κολυμπήσει μόνη της στο αίμα, αλλά πρέπει να μεταφέρεται από σωματίδια που ονομάζονται λιποπρωτεΐνες. Συνήθως αναφέρεται ως "κακή χοληστερόλη". Είναι σαν φορτηγά που μεταφέρουν χοληστερόλη από το ήπαρ σε όλο το σώμα. Αν υπάρχει υπερβολική ποσότητα, η περίσσεια χοληστερόλης θα κολλήσει στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, δημιουργώντας πλάκες που στενεύουν τα αγγεία, καθιστώντας δύσκολη τη ροή του αίματος και αυξάνοντας τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι άνθρωποι φοβούνται τη χοληστερόλη επειδή συνδέεται με καρδιοαγγειακές παθήσεις, που είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως.

Επιπλέον, εδώ και δεκαετίες, τα μέσα ενημέρωσης, οι διαφημίσεις και οι εκστρατείες δημόσιας υγείας συνεχώς τονίζουν ότι η χοληστερόλη είναι ο "σιωπηλός δολοφόνος", με αποτέλεσμα η εικόνα της να είναι πάντα αρνητική στα μάτια του κοινού. Έτσι, όταν οι καταναλωτές βλέπουν τη φράση "δεν περιέχει χοληστερόλη" να ξεχωρίζει στη συσκευασία, αισθάνονται πιο ήρεμοι, πιστεύοντας ότι αυτό το προϊόν είναι ασφαλές για την καρδιά και είναι έτοιμοι να το επιλέξουν αντί για ένα άλλο προϊόν που δεν αναγράφει αυτή τη φράση.

Αν και στην πραγματικότητα και τα δύο είναι τα ίδια. Αυτό είναι ένα είδος υπερβολικής πληροφόρησης στη διαφήμιση, που αναφέρει κάτι που είναι πάντα αληθινό για να δημιουργήσει μια ιδιαίτερη εντύπωση. Αυτό το κόλπο βοηθά τη μάρκα να κερδίσει πόντους σε λίγα δευτερόλεπτα που ο πελάτης στέκεται μπροστά στο ράφι και μερικές φορές κάνει τον αγοραστή να πιστεύει ότι επιλέγει ένα υγιεινό προϊόν, αν και δεν υπάρχει πραγματική διαφορά.

Συμπερασματικά, το φυτικό λάδι χωρίς χοληστερόλη δεν είναι λάθος, αλλά δεν είναι και ιδιαίτερο πλεονέκτημα. Είναι απλώς μια έξυπνη διατύπωση για να κάνει τους καταναλωτές να αισθάνονται πιο ήρεμοι και να ανοίγουν το πορτοφόλι τους πιο γρήγορα. Ακόμα πιο σημαντικό, από αυτό οι άνθρωποι αποφεύγουν το ζωικό λίπος, συγκεκριμένα το χοιρινό λίπος που είναι κυρίως στη Βιετνάμ. Και από εδώ έχουμε τον πόλεμο μεταξύ του φυτικού ελαίου και του χοιρινού λίπους. Αν γυρίσετε πίσω στο χρόνο πριν από τη δεκαετία του 1980, θα δείτε ότι οι κουζίνες στη Βιετνάμ δεν είχαν καθόλου βιομηχανικό λάδι.

Από τις πεδινές περιοχές μέχρι τις ορεινές, από τα φτωχά σπίτια μέχρι τα πλούσια, το λίπος που χρησιμοποιείται για το μαγείρεμα ήταν σχεδόν αποκλειστικά χοιρινό λίπος. Οι άνθρωποι σφάζουν χοίρους, το κρέας το τρώνε αμέσως, το λίπος το τηγανίζουν για να πάρουν το λίπος. Το καλύτερο λίπος το κρατούν για να το φάνε με ρύζι ή να το χρησιμοποιήσουν ως γέμιση σε πίτες, που είναι πολύ νόστιμο. Μια κουταλιά χοιρινού λίπους μπορεί να μετατρέψει ένα πιάτο με χόρτα ή ένα πιάτο με γλυκοπατάτες σε ένα αρωματικό και νόστιμο πιάτο. Ή το ζεστό ρύζι με χοιρινό λίπος είναι επίσης χορταστικό. Το χοιρινό λίπος ήταν επίσης μια πολύτιμη πηγή ενέργειας, διότι παλιότερα υπήρχε έλλειψη, και η κατανάλωση λίπους βοηθούσε στην καταπολέμηση της πείνας και στη διατήρηση της θερμότητας του σώματος το χειμώνα.

Στην ύπαιθρο, τα παιδιά μόλις μυρίσουν το τηγανισμένο χοιρινό λίπος με κρεμμύδι ξέρουν ότι η μητέρα τους ετοιμάζει ένα καλό γεύμα. Το χοιρινό λίπος δεν μεγάλωσε μόνο μια γενιά, αλλά συνδέεται και με τις ζεστές αναμνήσεις της οικογένειας στη Βιετνάμ. Αλλά όλα άρχισαν να αλλάζουν όταν οι έρευνες από τη Δύση τη δεκαετία του 1960-1980 άρχισαν να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα κορεσμένα λίπη που υπάρχουν στο ζωικό λίπος αυξάνουν τη "κακή" χοληστερόλη, όπως αναφέρθηκε, οδηγώντας σε καρδιοαγγειακές παθήσεις. Τα μέσα ενημέρωσης, η τηλεόραση και οι υγειονομικές αρχές πολλών χωρών συνεχώς τόνιζαν ότι η κατανάλωση πολλών ζωικών λιπών δεν είναι καλή. Οι εκστρατείες δημόσιας υγείας εκρήγνυνται, ενθαρρύνοντας την απομάκρυνση του λίπους και τη χρήση φυτικών ελαίων ως υποκατάστατο.

Στη Βιετνάμ, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το φυτικό λάδι άρχισε να εμφανίζεται περισσότερο στα ράφια. Οι εταιρείες φυτικών ελαίων εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία να κυκλοφορήσουν πολύχρωμες διαφημίσεις. Αυτά ήταν μπουκάλια με χρυσό λάδι. Αυτές ήταν εικόνες οικογενειών που γελούσαν γύρω από ένα τραπέζι γεμάτο τηγανητά και σοταρισμένα πιάτα, με τη φράση "χωρίς χοληστερόλη" τυπωμένη πολύ μεγάλα. Αυτό το μήνυμα χτύπησε την ψυχολογία του φόβου για τη χοληστερόλη των καταναλωτών. Και αν και η επιστημονική αλήθεια είναι ότι όλα τα φυτικά έλαια δεν περιέχουν χοληστερόλη, οι άνθρωποι εκείνης της εποχής δεν το ήξεραν και το φυτικό λάδι γρήγορα κατέλαβε την κουζίνα, ρίχνοντας το χοιρινό λίπος από τον θρόνο του και κάνοντάς το τον κακό της καρδιάς.

Μπαίνοντας στη δεκαετία του 2010, με την ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων, η Google επίσης αναπτύχθηκε. Η ιστορία γύρισε, με το κίνημα της καθαρής διατροφής και της πράσινης ζωής να εμφανίζεται. Πολλοί άνθρωποι άρχισαν να αμφισβητούν το βιομηχανικό λάδι. Λένε ότι το επεξεργασμένο λάδι περνά από πολλές χημικές διαδικασίες, αποχρωματίζεται, αποσυντίθεται και όταν θερμαίνεται σε υψηλές θερμοκρασίες, είναι επιρρεπές σε οξείδωση, παράγοντας τοξικές ενώσεις. Βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα δείχνουν τη διαδικασία τηγανίσματος με χοιρινό λίπος, με κομμάτια πίτας χρυσά και λαμπερά, συνοδευόμενα από λεζάντες "σαν τους προγόνους μας που έτρωγαν λίπος όλη τους τη ζωή, ζώντας υγιείς μέχρι 80-90 ετών, δεν είναι κακό". Αμέσως, η πλευρά του χοιρινού λίπους αναδύθηκε, θεωρώντας το αυτό ως αναγέννηση των παραδοσιακών υλικών.

Φυσικά, η πλευρά του φυτικού ελαίου δεν θα παραδώσει εύκολα. Αντεπίθεσαν με βίντεο που προσομοιώνουν αιμοφόρα αγγεία που φράζουν όταν καταναλώνουν πολλά κορεσμένα λίπη, παρουσιάζοντας έρευνες που αποδεικνύουν ότι το φυτικό λάδι είναι καλύτερο για την καρδιά. Έντονες συζητήσεις συνέβησαν ακριβώς στα σχόλια. Για παράδειγμα, ποιο είναι πιο νόστιμο, το χοιρινό λίπος ή το λάδι, ποιο είναι επιστημονικά σωστό ή τι να φάτε, τελικά είναι το ίδιο, αρκεί να είναι ευχάριστο. Κάθε πλευρά έχει τους δικούς της συμβούλους, επικαλούμενοι έρευνες, άρθρα, ακόμη και διαδικτυακούς γιατρούς. Οι υποστηρικτές του χοιρινού λίπους πιστεύουν ότι το λίπος έχει αδικηθεί για δεκαετίες.

Παρουσιάζουν δεδομένα ότι το χοιρινό λίπος περιέχει περίπου 40-45% κορεσμένα λίπη, αλλά και το υπόλοιπο είναι μονοακόρεστα λίπη που είναι καλά για την καρδιά, παρόμοια με αυτά που βρίσκονται στο ελαιόλαδο. Ακόμα και το χοιρινό λίπος περιέχει μια μικρή ποσότητα πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και βιταμίνες D και E. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι έχει υψηλή θερμοκρασία καπνού, περίπου 100-200°C. Αυτό σημαίνει ότι το χοιρινό λίπος αντέχει καλά στη θερμότητα, δεν αλλοιώνεται εύκολα κατά το τηγάνισμα και είναι ιδιαίτερα καλό για τηγάνισμα σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Το παραδοσιακό χοιρινό λίπος, αν προέρχεται από χοίρους που εκτρέφονται φυσικά χωρίς υπολείμματα αντιβιοτικών και δεν έχει υποστεί βιομηχανική επεξεργασία, διατηρεί τη γεύση του.

Για αυτή την πλευρά, το χοιρινό λίπος δεν είναι μόνο υλικό, αλλά και η ψυχή της βιετναμέζικης κουζίνας. Ενώ οι υποστηρικτές του φυτικού ελαίου επισημαίνουν ότι το φυτικό λάδι περιέχει μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λίπη που βοηθούν στη μείωση του κινδύνου αθηροσκλήρωσης. Το υψηλής ποιότητας φυτικό λάδι, αν χρησιμοποιείται σωστά, δεν είναι μόνο ασφαλές αλλά και υποστηρίζει την υγεία. Το πρόβλημα είναι ότι οι καταναλωτές συχνά επιλέγουν φθηνά λάδια, τα τηγανίζουν σε υπερβολική θερμοκρασία ή τα επαναχρησιμοποιούν πολλές φορές, και τότε προκύπτουν προβλήματα.

Από επιστημονική άποψη, καμία πλευρά δεν κερδίζει απόλυτα. Το χοιρινό λίπος δεν είναι κακό όπως έχει κατηγορηθεί και το φυτικό λάδι δεν είναι απαραίτητα τόσο καλό όσο διαφημίζεται. Η υγεία εξαρτάται από την προέλευση των υλικών, τον τρόπο μαγειρέματος και την ποσότητα κατανάλωσης. Αν το χοιρινό λίπος προέρχεται από καθαρούς χοίρους και καταναλώνεται με μέτρο, θα είναι ένα νόστιμο και ασφαλές υλικό. Αν το φυτικό λάδι είναι ψυχρής έκθλιψης, δεν έχει υποστεί πολλές επεξεργασίες και χρησιμοποιείται σε κατάλληλες θερμοκρασίες, τότε είναι επίσης πολύ καλό για την καρδιά. Αντίθετα, αν το χοιρινό λίπος προέρχεται από χοίρους που εκτρέφονται βιομηχανικά ή το φυτικό λάδι είναι κακής ποιότητας ή έχει επαναχρησιμοποιηθεί πολλές φορές, τότε και οι δύο είναι εξίσου επιβλαβείς.

Ο πόλεμος μεταξύ φυτικού ελαίου και χοιρινού λίπους στα κοινωνικά δίκτυα σίγουρα θα διαρκέσει πολύ, καθώς δεν είναι μόνο μια επιστημονική ιστορία, αλλά και μια πολιτιστική και μνημονική ιστορία. Το χοιρινό λίπος θυμίζει την παιδική ηλικία, τις παλιές γιορτές, τη μυρωδιά του τηγανισμένου χοιρινού λίπους με κρεμμύδι. Ενώ το φυτικό λάδι αντιπροσωπεύει τη σύγχρονη, την ευκολία και τον υγιεινό τρόπο ζωής της νέας εποχής. Ο τελικός νικητής είναι αυτός που ξέρει να ισορροπεί. Χρησιμοποιήστε λάδι για σαλάτες και ελαφριά τηγανητά πιάτα, χρησιμοποιήστε λίπος για τηγανητά πιάτα που απαιτούν υψηλή θερμοκρασία και το πιο σημαντικό είναι να μην καταχράστε κανένα από τα δύο. Διότι όπως λένε οι πρόγονοί μας, "το φάρμακο μπορεί να είναι ωφέλιμο, αλλά αν το πίνετε υπερβολικά, γίνεται δηλητήριο". Το λάδι ή το λίπος είναι το ίδιο, η σωστή ποσότητα είναι ο βασιλιάς της κουζίνας.