Στο νέο σπίτι του Γουέι Ξιάν στην επαρχία Χεμπέι, εκείνη η αχρησιμοποίητη συσκευασία προφυλακτικών βρίσκεται ήσυχα στο κομοδίνο για σχεδόν ένα χρόνο. Η καταγγελία του γαμπρού Χε, που γεννήθηκε μετά το 2000, αντηχεί στο δικαστήριο: “Έντεκα μήνες που μέναμε μαζί, δεν μου επέτρεψε ποτέ να την αγγίξω!” Όταν ο δικαστής διέταξε την νύφη Γκουό να επιστρέψει 180.000 γιουάν προίκα, ο ήχος του σφυριού φάνηκε να σκίζει το τελευταίο κάλυμμα της γάμου — η προίκα πληρώνει τελικά την υπόσχεση της αγάπης ή είναι συμβόλαιο αγοράς σεξουαλικών δικαιωμάτων; Αυτή η απόφαση τοποθετεί την αυτονομία του σώματος και την περιουσία σε δύο άκρα της ζυγαριάς, αποκαλύπτοντας την πιο κρυφή πληγή του σύγχρονου γάμου.

1. Η ουσία της προίκας: Από έθιμο σε αλλοίωση σεξουαλικού συμβολαίου

Η προίκα στην κινεζική γαμήλια παράδοση φέρει πολλαπλά σύμβολα. Η τελετή της “ναυτικής προσφοράς” από την Δυτική Ζου είναι απόδειξη οικογενειακής συμφωνίας; Τα “χρήματα της νύφης” στην περιοχή Μιν Ναν κρύβουν υποστήριξη για το νέο ζευγάρι. Ωστόσο, όταν το δικαστήριο του Γουέι Ξιάν χρησιμοποίησε την “έλλειψη συζυγικής σχέσης” ως κύριο επιχείρημα για την επιστροφή της προίκας, η προίκα μετατράπηκε αόρατα σε εγγύηση για σεξουαλικές σχέσεις. Η δήλωση στο δικαστικό έγγραφο ότι “οποιαδήποτε αιτία θα πρέπει να εξετάσει την έλλειψη συζυγικής σχέσης” μοιάζει να μειώνει την αξία του γάμου σε ψυχρούς όρους εμπορικής συναλλαγής.

Αυτή η αλλοίωση έχει προκαλέσει τραγωδίες στην πραγματική ζωή. Σε μια επαρχία της Σαντόνγκ, συνέβη μια τρομακτική υπόθεση: Ο σύζυγος, επειδή η σύζυγός του αρνήθηκε να κοιμηθεί μαζί του, πήγε στην οικογένεια της νύφης με την απόδειξη της προίκας ζητώντας “χρέωση υπηρεσιών”; Υπήρξε επίσης περίπτωση πεθεράς που μέτρησε τον χρόνο έξω από την πόρτα την νύχτα του γάμου, δηλώνοντας ότι “αν περάσουν τρεις μέρες χωρίς επιστροφή χρημάτων, θεωρείται παραβίαση”. Όταν το δικαστήριο της Τζιανγκσί αποφάσισε σε παρόμοια υπόθεση να επιστρέψει την προίκα με την αιτιολογία “δεν έχει δημιουργηθεί ουσιαστική συζυγική σχέση”, η νομική ζυγαριά είχε ήδη αόρατα μετατρέψει το γυναικείο σώμα σε περιουσία που μπορεί να υπολογιστεί σε μετρητά.

2. Νομικά διλήμματα: Η αποδόμηση της κοινής ζωής

Η ερμηνεία του δικαίου του γάμου και της οικογένειας στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας καθορίζει τρεις περιπτώσεις επιστροφής, όπου η “μη κοινή ζωή” αναφέρεται στην έλλειψη σταθερής γαμήλιας κοινότητας. Ωστόσο, στην υπόθεση του Γουέι Ξιάν, το δικαστήριο εξίσωσε τη φυσική συγκατοίκηση με τη νομική κοινή ζωή και τη σεξουαλική δραστηριότητα με την ουσία του γάμου, κάτι που είναι προφανώς μια διευρυμένη ερμηνεία του νόμου. Όπως ο Χε και η Γκουό που έζησαν μαζί για 11 μήνες, μοιράστηκαν λογαριασμούς νερού και ηλεκτρικού ρεύματος, συμμετείχαν σε οικογενειακές συγκεντρώσεις, αλλά στην νομική αναγνώριση απλοποιήθηκαν σε “χωρίς σεξ, άρα χωρίς γάμο”.

Αυτή η απλοποίηση οδηγεί σε σύγχυση στη λογική της απόφασης. Ο νομικός μελετητής Ραν Κεπίγκ επισημαίνει: “Η κοινή ζωή θα πρέπει να περιλαμβάνει οικονομική συνεργασία, συναισθηματική σύνδεση, κατανομή ευθυνών και άλλες πολυδιάστατες έννοιες.” Σε μια υπόθεση στη Σαγκάη, το ζευγάρι χώρισε λόγω της ανικανότητας του συζύγου, αλλά διαχειρίστηκαν από κοινού ένα κατάστημα φαγητού και μεγάλωσαν τα παιδιά τους, και το δικαστήριο αποφάσισε ότι “η ουσιαστική κοινή ζωή έχει δημιουργηθεί” και απέρριψε την αίτηση επιστροφής της προίκας. Αντίθετα, η απόφαση του Γουέι Ξιάν ποσοτικοποίησε βίαια την αξία του γάμου, αποκαλύπτοντας τα υπολείμματα της πατριαρχικής σκέψης στην νομική πρακτική — το γυναικείο σώμα θεωρείται σιωπηρά ως αντάλλαγμα της προίκας.

3. Διαγενεακή εκμετάλλευση: Η σκιά πίσω από την υψηλή προίκα

Η προίκα των 204.000 γιουάν που πλήρωσε ο Χε αντικατοπτρίζει την σκληρή οικονομία της γαμήλιας αγοράς στην ύπαιθρο. Σε περιοχές της Βόρειας Κίνας με ανισορροπία φύλου, η προίκα έχει εξελιχθεί σε μέσο διαγενεακής εκμετάλλευσης. Έρευνες δείχνουν ότι η μέση προίκα σε μια επαρχία της Χεμπέι φτάνει 12 φορές το ετήσιο εισόδημα των τοπικών αγροτών, με αποτέλεσμα το 70% των οικογενειών να χρειάζεται να δανειστεί χρήματα για να την πληρώσει. Όταν ο πατέρας του Χε έβγαλε τις οικονομίες της ζωής του, δεν αγόρασε μόνο τον γάμο του γιου του, αλλά και μια επένδυση για τη συνέχιση της οικογένειας — και η “έλλειψη σεξ” σημαίνει αποτυχία της επένδυσης.

Πιο θλιβερό είναι ότι οι γυναίκες γίνονται θύματα της οικονομίας της προίκας. Η προίκα της Γκουό (κλιματιστικό, πλυντήριο κ.λπ.) επιτράπηκε να την πάρει, αλλά η απόφαση επιστροφής των 180.000 γιουάν την άφησε με τεράστια χρέη. Παρόμοια εμπειρία ήταν πιο σκληρή για μια νύφη στην Γκανσού: αφού της ζητήθηκε να επιστρέψει την προίκα λόγω ατεκνίας, ήπιε φυτοφάρμακο και έγραψε σε σημείωμα: “Η κοιλιά μου δεν αξίζει 380.000”. Όταν η μήτρα έχει τιμή, ο γάμος γίνεται το κάλυμμα της αγοράς ανθρώπινων σωμάτων.

4. Επανάσταση του σώματος: Από περιουσία σε υποκείμενο

Ο σύγχρονος νομικός θεσμός του γάμου υφίσταται βαθιές αλλαγές. Σε σύγκριση με την παρόμοια απόφαση του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της Γερμανίας το 2024: η σύζυγος αρνείται να κοιμηθεί μαζί του, αλλά ο δικαστής υποστηρίζει ότι πρέπει να διατηρήσει την προίκα, με την αιτιολογία ότι “τα δικαιώματα σεξουαλικής αυτονομίας υπερτερούν των δικαιωμάτων περιουσίας του γάμου”. Η κινεζική νομική πρακτική επίσης δείχνει νέα ελπίδα: σε μια υπόθεση στη Σεντζέν, η σύζυγος αρνείται να κοιμηθεί λόγω κακοποίησης από τον σύζυγο, και το δικαστήριο αποφάσισε ότι “η διάλυση του γάμου είναι ευθύνη του άνδρα” και απαλλάσσει την επιστροφή της προίκας.

Η σωματική αφύπνιση της νέας γενιάς είναι πιο ανατρεπτική. Ζευγάρια σε πανεπιστήμια του Πεκίνου υπογράφουν τη “Συμφωνία κατά της προίκας”, συμφωνώντας ότι: “Η προίκα που περιέχει όρους ‘σεξ’ είναι άκυρη”; μια προγραμματίστρια στην Τσενγκντού επικυρώνει προγαμιαία συμφωνία, διευκρινίζοντας ότι “τα δικαιώματα αναπαραγωγής δεν σχετίζονται με την προίκα”. Αυτές οι πρακτικές αναδομούν την ηθική του γάμου: το σώμα δεν είναι υποθήκη, αλλά ανεξάρτητη κυριαρχία.

5. Ο δρόμος προς την επίλυση: Ανασυγκρότηση της ισορροπίας μεταξύ συμβολαίου και ηθικής

Η επίλυση απαιτεί την κατασκευή κανόνων επιστροφής σε κλίμακα. Αναφορά σε καινοτόμες προτάσεις ενός τοπικού δικαστηρίου στην επαρχία Τζιανγκσού:

1. Επιστροφή 80% της προίκας αν δεν υπήρξε σεξ και συναισθηματική σύνδεση εντός έξι μηνών συγκατοίκησης

2. Επιστροφή όχι πάνω από 50% αν υπήρξε ανάληψη οικογενειακών καθηκόντων (όπως η φροντίδα ηλικιωμένων) μετά από έξι μήνες συγκατοίκησης

3. Ο υπαίτιος σε περιπτώσεις κακοποίησης χάνει το δικαίωμα επιστροφής

Πιο θεμελιώδη είναι η αναδιάρθρωση της φύσης της προίκας. Σε μια περιοχή της Ζετζιάνγκ εφαρμόζεται το “προίκα σε μετοχές”, όπου η προίκα κατατίθεται σε κοινό λογαριασμό του ζευγαριού και μετά από τρία χρόνια μετατρέπεται σε ταμείο αναπαραγωγής ή επιχειρηματικό κεφάλαιο; στην Σαανξί δοκιμάζεται το “κουπόνι προίκας”, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δίδακτρα ή κοινωνικές ασφαλίσεις. Αυτές οι εξερευνήσεις αποσυνδέουν την προίκα από την σεξουαλική συναλλαγή, επιστρέφοντας στην αληθινή αλληλοβοήθεια.

Ένα χρόνο μετά την υπόθεση του Γουέι Ξιάν, η Γκουό άνοιξε ένα ραφείο στην πόλη. Τα 18.000 γιουάν χρέη της τα αποπληρώνει βελονιά-βελονιά. Στο βιτρίνα κρέμεται το χέρι της κεντημένο “Διακήρυξη Γάμου”: “Το σώμα μου, η κυριαρχία μου”, η χρυσή κλωστή στον ήλιο διαπερνά την ομίχλη σαν σπαθί. Και απέναντι, στο γραφείο πολιτικών υποθέσεων, οι νεόνυμφοι υπογράφουν τη νέα συμφωνία — ο λογαριασμός προίκας απαιτεί διπλό δακτυλικό αποτύπωμα, οι όροι αυτονομίας του σεξ εκτυπώνονται με έντονα γράμματα στην πρώτη σελίδα.

Αυτή η μάχη για την προίκα και το σεξ θα υποχωρήσει με την εποχή. Όταν ο νόμος δεν μετρά την οικειότητα με χρήματα, όταν το σώμα δεν δεσμεύεται από συμβόλαια, ο γάμος μπορεί να επιστρέψει στην ουσία των συναισθημάτων. Μετά από όλα, η έννοια της “προίκας” στο “Ρεγγιστικό” ερμηνεύεται ως “σεβασμός προς τον ουρανό και αγάπη για τον άνθρωπο”, και σήμερα χρειάζεται να επανανοηματοδοτήσουμε: να σεβόμαστε ο ένας τον άλλον ως ανεξάρτητες οντότητες, να αγαπάμε την αληθινή ψυχή και όχι το εμπορικό σώμα.

Πίνακας σύγκρισης πρακτικής επιστροφής προίκας